Işyerinde verilen yemek kıdem tazminatına eklenir mi

Ramazan ayında işyerlerinde farklı uygulamalar hayata geçirilebilir. İşveren mesaiyi 1 saat erken bitirerek, daha sonra telafi çalışması yaptırabilirken, oruç tutan çalışana da yemeğin bedelini ödemelidir.

Ramazan ayının yarısı geride kalırken, bu ay çalışanlar için özellikle işyerindeki çalışma, yemek ve dinlenme süreleriyle yemek kartları açısından farklı uygulamaların hayata geçmesi anlamına geliyor. Diğer yandan Ramazan kolisi, işyeri iftarı gibi konular da bu ayda gündeme geliyor. 10 soruda çalışanların Ramazan ayına ilişkin merak ettiği konuları Akşam gazetesinden Okan Güray Bülbül yazdı. İşte detaylar...

ERKEN PAYDOS YAPILAMAZ

Günlük çalışma süresi 4 saat veya daha kısa olan işçilere 15 dakika, 4 saatten fazla 7.5 saatten düşük olan işçilere 30 dakika, 7.5 saatten fazla olan işçilere ise 60 dakika ara dinlenmesi verilmek durumunda. Ramazan'da işçilerin aklına işe ara dinlenmesi kadar geç gelmek veya erken çıkmak gelebilir. Ancak Yargıtay'a göre bu durum kanuna aykırıdır.

TELAFİ ÇALIŞMASI OLABİLİR

İşveren Ramazan ayı süresince işyerinde mesaileri 1 saat erken bitirip Ramazan sonrası telafi çalışması yaptırma yoluna gidebilir. Ancak bu durumda günlük çalışma süresinin 11 saati aşmıyor olması şartı söz konusudur. Yani Ramazan ayı sonrası 1 saat fazla çalışmayla günlük çalışma süresi 11 saati geçecekse bu durumda böyle bir uygulamaya gidilemez.

İZİNLER 1 AY ÖNCE BELİRLENİR

İşveren aynı departmanda görev yapan ve benzer işleri yapan iki kişiye aynı anda yıllık izin vermeyebilir. Örneğin markette kasiyer olarak çalışan 5 kişiden 2'sine işlerin yoğun olduğu Ramazan'da aynı anda izin verilmeyebilir. İşçiler yıllık izin kullanacakları tarihi en az 1 ay önceden bildirmelidir. Bunu yapmazsa işveren izni kendi istediği tarihte kullandırabilir.

TOPLU İZİN KULLANDIRABİLİR

İşveren eğer isterse Ramazan ayı boyunca işyerini kapatarak bütün işçilerine izin verebilir. Yıllık ücretli izin yönetmeliği uyarınca, nisan ayı başıyla ekim ayı sonuna kadar işveren işçilerinin tümüne veya bir kısmına toplu izin kullandırabilir. Bu sayede hem işveren birikmiş yıllık izinleri kullandırmış olur, hem de işçiler oruçlarını çalışmayarak tutmuş olurlar.

TICKET HAKKINDAN KESEMEZ

Bazı işyerlerinde işçilerin yemek yemeleri için ticket veya kupon verilirken, bazılarında ise dışarıdan yemek hizmeti alınıyor veya işyerinde yemek yapılıyor. Eğer ticket veya kupon veriliyorsa, Ramazan'da oruç tutsun, tutmasın bütün çalışanlara aynı miktarda ticket veya kupon verilmeye devam edilmek zorundadır. Yani oruç tutuyor diye çalışanın ticket veya kuponu kesilemez.

ORUÇ SORUSU GİZLİ OLMALI

Normalde işveren işçisine oruç tutup tutmadığını soramaz. İşveren sorsa bile işçi buna cevap vermek zorunda değildir. Fakat işyerinde yemek hizmetinin dışarıdan satın alındığı veya işyerinde yemek pişirildiği durumlarda işçiye bu soru işveren tarafından sorulabilir. İşveren bu soruyu yüz yüze değil de, mail yoluyla sorarsa işçilerin cevap vermesi de daha kolay olabilir.

SÖZLEŞMEDE YAZMASI ŞART

Ramazan boyunca oruç tutacağını beyan eden işçiye öğlen yemeği verilmeyeceği için yemeğin parası verilebilir. Ancak işyerinde yemek verilmesiyle ilgili bir hüküm yoksa bu durumda oruç tutan işçiye yemediği yemeğin parası verilemez. İş sözleşmesinde bu yönde hüküm varsa işçiye yemek yemediği günler için yemeğin bedeli kadar ödeme yapılmalıdır.

TAZMİNATIN İÇİNDE HESAPLANIR

İşyerinde her Ramazan koli dağıtan veya yardım yapan işveren, işçilerine kıdem tazminatı öderken bu tutarları da hesaba katmalıdır. Buna göre düzenli bir şekilde yapılan Ramazan yardımları da bu kapsamda kıdem tazminatına esas ödemeler kapsamına girer.

İFTAR YEMEĞİ VERGİDEN MUAF

İşveren nasıl öğle yemeği için vergiden belirli bir tutara kadar muafsa, vereceği iftar yemeği için de aynı tutarı aşmadıkça muaftır. İşçi eğer isterse iftar yemeğine katılır, istemezse katılmaz. Bunun için bir yaptırım uygulanamaz.

KOLİLER AYNİ YARDIM SAYILIR

İşyerlerinin pek çoğunda Ramazan ayında işçilere Ramazan kolisi şeklinde ayni yardımlar veriliyor. Ramazan kolisinin net bedeli brüte çevrilerek, bordrolarda gösterilir. Dolayısıyla gelir ve damga vergisi de devreye girer. 

K�dem Tazminat�, mülga 1475 say�l� �� Kanunu’nun halen yürürlükte bulunan 14. Maddesinde düzenlenmi� olup, K�dem tazminat�na esas ücret hesap edilirken ücret eklentilerinin k�dem tazminat�na dahil olup olmayaca�� hususu 1475 say�l� Kanunun 14’üncü maddesinin 11. F�kras�nda düzenlenmi�tir.

K�dem tazminat�n�n hesaplanmas�, son ücret üzerinden yap�l�r. Parça ba��, akort, götürü veya yüzde usulü gibi ücretin sabit olmad��� hallerde son bir y�ll�k süre içinde ödenen ücretin o süre içinde çal���lan günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama ücret bu tazminat�n hesab�na esas tutulur. Ancak, son bir y�l içinde i�çi ücretine zam yap�ld��� takdirde, tazminata esas ücret,i�çinin i�ten ayr�lma tarihi ile zamm�n yap�ld��� tarih aras�nda al�nan ücretin ayn� süre içinde çal���lan günlere bölünmesi suretiyle hesaplan�r.

(De�i�ik: 29/7/1983 – 2869/3 md.) 13’üncü maddesinde sözü geçen tazminat ile bu maddede yer alan k�dem tazminat�na esas olacak ücretin hesab�nda 26’nc� maddenin birinci f�kras�nda yaz�l� ücrete ilaveten i�çiye sa�lanm�� olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan do�an menfaatler de gözönünde tutulur. K�dem tazminat�n�n zaman�nda ödenmemesi sebebiyle aç�lacak davan�n sonunda hâkim gecikme süresi için, ödenmeyen süreye göre mevduata uygulanan en yüksek faizin ödenmesine hükmeder. ��çinin mevzuattan do�an di�er haklar� sakl�d�r.

(De�i�ik: 17/10/1980 -2320/1 md.) Bu maddede belirtilen k�dem tazminat� ile ilgili 30 günlük süre hizmet akidleri veya toplu i� sözle�meleri ile i�çi lehine de�i�tirilebilir.

�lgili f�kraya göre, k�dem tazminat�na esas olacak ücretin hesab�nda 4857 say�l� Kanunun 32’nci maddesinin birinci f�kras�nda yaz�l� ücrete ilaveten i�çiye sa�lanm�� olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan do�an menfaatler de göz önünde tutulur

4857 Say�l� �� Kanunu MADDE 32

ÜCRET VE ÜCRET�N ÖDENMEMES�

Genel anlamda ücret bir kimseye bir i� kar��l���nda i�veren veya üçüncü ki�iler taraf�ndan sa�lanan ve para ile ödenen tutard�r.

Ücret Eklentilerinin K�dem Tazminat� Hesab�na Dâhil Edilme �artlar� Nelerdir?

Ücret eklentilerinin k�dem tazminat� hesab�na dâhil edilebilmesi için �u özellikleri ta��mas� gerekmektedir: Bunlar; 

K�dem hesab�na dâhil olacak ödemelerin Sürekli ya da belli periyotlarda ödenen,

• ��çiye bir menfaat sa�lanm�� olmas�,
• ��çiye sa�lanan menfaat para ile ölçülebilir nitelikte olmal�
• ��çiye sa�lanan menfaatler ar�zi olmamal�d�r, ödenmesi performans, sat��, hedef gibi kriterlere dayanmayan,
• ��çiye sa�lanan parayla ölçülebilen menfaat kanundan ya da bireysel/toplu i� sözle�mesinden do�mal�,

K�dem tazminat� matrah�n�, i�çinin esas ücretinin yan�nda varsa i�çiye haftal�k/ayl�k/y�ll�k ödemelerle sa�lanm�� olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan do�an menfaatler olu�turmaktad�r. Matrah tespitinde, esas ücretin d���nda ücret eklentilerinin dâhil edilip edilmeyece�i önem arz etmektedir. K�dem tazminat�na esas al�nacak ücretin hesab�nda; i�çinin son brüt ücreti ile ücrete ilaveten i�çiye sa�lanm�� olan para ve para ile ölçülmesi mümkün akdi ve kanundan do�an devaml�l�k arz eden ve sosyal yard�m vasf� ta��yan ödemelerin dikkate al�nmas�, i� veya toplu i� sözle�mesinde aksine bir hüküm bulunmamas� halinde ise, ar�zi nitelikteki ücret eklerinin dikkate al�nmamas� gerekmektedir.

Süreklilik gösteren g�da, sa�l�k, giyim, yakacak, yemek, ula��m, konut, aile, çocuk yard�m� gibi nakdî veya aynî yard�mlar, k�dem tazminat�n�n hesaplanmas�nda dikkate al�n�r.

K�dem Tazminat� Hesaplan�rken Dâhil Edilmeyenler

Ar�zi nitelikte ücret ekleri k�dem tazminat�n�n hesab�nda nazara al�nmaz. Örne�in, Y�ll�k izin ücreti, hafta tatili ücreti, do�um yard�m�, ölüm yard�m�, fazla mesai ücreti, harc�rah, te�vik ikramiyesi, bir defal�k verilen ikramiyeler, i� arama yard�m�, izin harçl���,  çal���lan hafta tatili ücreti, yolluk, otel ve ev gideri olarak ödenen paralar, gezici görev güvencesi, belirli sürelerde verilen özendirme ikramiyesi (te�vik ikramiyesi, avans ödemesi gibi daimilik arz etmeyen ödemeler geni� anlamdaki ücret kavram�na dâhil olmad�klar� için k�dem tazminat�n�n hesab�nda dikkate al�nmazlar YHGK., 03.03.2004 T., 2004/9-86 E., 2004/124 K.

Yemek Yard�m� K�dem Tazminat� Hesab�na Dâhil Edilir mi?

Nakdi olarak yap�lan yemek yard�m� k�dem tazminat� hesab�na dâhil edilir. As�l ücrete para ile ölçülmesi mümkün ayni menfaatler de eklendi�inden, i�çiye ayni olarak verilen yeme�in ise de�eri hesaplanarak (i�çiye verilen bir günlük yeme�in de�eri hesaplan�r) k�dem tazminat� hesab�na dâhil edilir. Yemek kaç ö�ün veriliyorsa, o kadar ö�ün yeme�in maliyeti hesaplanmal�d�r. �hale sözle�mesi ve idari �artnameye göre günlük yemek bedeli fesih tarihi itibariyle belirtilmi� ise, bu miktar�n tazminata esas ücretin belirlenmesinde dikkate al�nmas� gerekir.

Ayni olarak verilen yeme�in, parasal de�eri hesaplanarak k�dem tazminat� matrah�na ilave edilmesi gerekir. K�saca, yemek bedelinin ayni olarak kar��lanmas� halinde nakde çevrilerek k�dem tazminat� hesab�na dâhil edilmesi gerekir (7. HD 2013/14339 E. 2014/1323 K. 01/07/2014)

Yol Yard�m� K�dem Tazminat� Hesab�na Dâhil Edilir mi?

Yol yard�m�n�n i�veren taraf�ndan; nakden, i�çiye araç tahsisi yap�lmas�, kart bedeli verilmesi ve servis sa�lanmas� �eklinde gerçekle�ebilir. ��çiye araç tahsisi yap�lmas�, kart bedeli verilmesi halinde yol ücreti ilgili belediyeden sorularak esas ücrete ilave edilmeli; i�yeri servisinde ise ilgili servisçiler odas�ndan günlük ücret sorularak esas ücrete ilave edilmelidir.

 Nakden de�il ayni olarak kar��lanan yol yard�m�n�n, parasal de�eri hesaplanarak k�dem tazminat� matrah�na ilave edilmesi gerekir. (Yarg�tay 10.10. 2008 gün 2007/27615 E, 2008/26209 K.).

KIDEM TAZM�NATI HESABINDA YEMEK VE YOL YARDIMI 30 GÜN ÜZER�NDEN M� F��LEN KAÇ GÜN ��E G�TT��� GÜN ÜZER�NDEN M� HESAPLANIR?

��çiye verilen yemek yard�m�, k�dem tazminat�na esas giydirilmi� ücretin tespitinde hesaba kat�lmas� gereken kalemlerdendir.

Yemek yard�m� kaç gün veriliyor ise, hesaplama da buna göre yap�lmal�d�r. Örne�in haftan�n 6 günü çal���lan ve yemek / ücreti verilen i�yerinde, çal��ma, 30 gün de�il, 26 gün olaca��ndan, günlük yemek bedeli hesaplan�rken, günlük bedel 26 ile çarp�l�p 30’a bölünmek suretiyle günlük yemek ücreti tespit edilmelidir.

Yar�m gün çal��malarda, yemek ücreti ödenmiyor ise, bu günler, çal��ma oldu�undan bahisle yemek ücreti hesaplanamaz. Ba�ka bir ifade ile, cumartesi günü yar�m gün çal���l�p yemek verilmedi�inden ayl�k yemek yard�m� haftada 5 gün üzerinden hesaplanmal�d�r.

Davac�, fazla mesai alacaklar�n�n ödenmemesi nedeniyle i� akdini hakl� nedenle feshetti�ini belirterek k�dem tazminat�yla fazla mesai alaca��n� talep etmi�tir. Somut olayda daval� i�yerinde yeme�in i�veren taraf�ndan kar��land��� ve servis imkan�n�n sa�land��� sabittir. Buradan hareketle davac�n�n k�dem tazminat�na esas ücreti tespit edilirken …TL yemek ve …. TL yol ücreti kabul edilmi�tir. Ancak davac�n�n çal��ma sistemine bakt���m�zda 1 gündüz, 1 gece vardiyas�nda çal��t��� ve sonras�nda ise 24 saat istirahat etti�i anla��lmaktad�r. Bu nedenle davac� 30 gün bilfiil i�e gitmemekte, yol yemek ücretinden yararlanmamaktad�r. Hal böyle olunca k�dem tazminat�na esas ücrette davac�n�n 30 gün i�e gitti�i kabul edilerek yol ve yemek ücretinin buna göre hesaplanmas� hatal� olmu�tur. Yap�lacak i�; davac�n�n bir ayda fiilen kaç gün i�e gitti�ini tespit etmek ve bu günlere isabet eden yol ve yemek ücretini hesaplayarak k�dem tazminat�na esas giydirilmi� ücreti belirlemektir. Mahkemece bu husus yerine getirilmeksizin eksik incelemeyle hüküm kurulmas� hatal� olup bozmay� gerektirmi�tir. YARGITAY 7. Hukuk Dairesi

E.2013/6950 K.2013/11664

Davac� i�çi ihbar ve k�dem tazminat� isteklerinde bulunmu�, mahkemece isteklerin kabulüne karar verilmi�tir. Hükme esas al�nan bilirki�i raporunda yemek ve yol ücreti ayl�k 30 gün üzerinden hesaplanm��t�r. Davac�n�n haftan�n 6 günü çal��t��� anla��ld���na göre ayl�k çal��ma süresi 26 gün olarak kabul edilmeli ve 26 günlük yol ve yemek ücretinin 30’a bölünmesi ile bu tazminata esas bir günlük yol ve yemek ücreti belirlenmelidir. Yrg. 9. HD., 06.11.2012 T., 2010/18013 E. 2012/36331 K.

Somut olayda daval� i�yerinde yeme�in i�veren taraf�ndan kar��land��� ve servis imkân�n�n sa�land��� sabittir. Buradan hareketle davac�n�n k�dem tazminat�na esas ücreti tespit edilirken 120,00 TL yemek ve 140,00 TL yol ücreti kabul edilmi�tir. Ancak davac�n�n çal��ma sistemine bakt���m�zda 1 gündüz, 1 gece vardiyas�nda çal��t��� ve sonras�nda ise 24 saat istirahat etti�i anla��lmaktad�r. Bu nedenle davac� 30 gün bilfiil i�e gitmemekte, yol yemek ücretinden yararlanmamaktad�r. Hal böyle olunca k�dem tazminat�na esas ücrette davac�n�n 30 gün i�e gitti�i kabul edilerek yol ve yemek ücretinin buna göre hesaplanmas� hatal� olmu�tur. Yap�lacak i�; davac�n�n bir ayda fiilen kaç gün i�e gitti�ini tespit etmek ve bu günlere isabet eden yol ve yemek ücretini hesaplayarak k�dem tazminat�na esas giydirilmi� ücreti belirlemektir. Mahkemece bu husus yerine getirilmeksizin eksik inceleme ile hüküm kurulmas� hatal� olup bozmay� gerektirmi�tir. Yrg. 7. HD., 20.06.2013 T., 2013/6950 E. 2013/11664 K.

Sonuç olarak

��çiye sa�lanan Yol ve Yemek menfaatleri ister nakit olarak ücret ödeme bordrolar�na yans�t�lmak suretiyle isterse de ayni olarak ücret ödeme bordrolar�na yans�t�lmamak suretiyle olsun, ��çiye verilen yemek yard�m�, k�dem tazminat�na esas giydirilmi� ücretin tespitinde hesaba kat�lmas� gereken kalemlerdendir.

��çiye sa�lanan Yol ve Yemek menfaatlerinde k�dem tazminat�na esas ücreti tespit edilirken i�çinin ayda fiilen kaç gün i�e gitti�i tespit edilmeli ve bu günlere isabet eden yol ve yemek ücretini hesaplayarak k�dem tazminat�na esas giydirilmi� ücreti belirlenmeli ve hesaplama da buna göre yap�lmal�d�r.

14.11.2019

Kaynak: www.MuhasebeTR.com
(Bu makale kaynak g�stermeden yay�nlanamaz. Kaynak g�sterilse dahi, makale aktif link verilerek yay�nlanabilir. Kaynak g�stermeden ve aktif link vermeden yay�nlayanlar hakk�nda yasal i�lem yap�lacakt�r.)

Işyerinde çıkan yemek kıdem tazminatına eklenir mi?

Yemek ücreti kıdeme nasıl eklenir?

Kıdem tazminatında yol ve yemek parası nasıl hesaplanır?

Kıdem tazminatına neler dahil edilmez?