2023 seçimlerinde recep tayyip erdoğan aday olabilecek mi

TBMM Başkanı Mustafa Şentop, parlamento muhabirleriyle TBMM Tören Salonu’nda bir araya gelerek, 27. Dönem 4. Yasama Yılı’nı değerlendirdi. Yasama dokunulmazlığı tezkerelerine değinen Şentop, geçen yasama yılında gelen 349 tezkere ile birlikte “Karma Komisyon’da bulunan toplam tezkere sayısının bin 359’a ulaştığını söyledi.

Gazetecilerin sorularını yanıtlayan Şentop, “Kürt sorunu var mı yok mu?” ve CHP Genel Başkanı Kemal Kılıçdaroğlu’nun, “çözüm yeri Meclis?” sözleriyle devam eden tartışmalara ilişkin olarak TBMM’nin, hem siyasetin hem de yaşanan bütün sorunların görüşüldüğü, çözüldüğü yer olduğunu vurguladı. Şentop, şöyle devam etti:

‘Ne öneriyorsunuz?’

“TBMM’nin sorunların çözüm yeri olduğunu hiç kimsenin tartışması mümkün değil. Ama bu soyut bir ifadedir. Yani ‘bir sorunun çözüm yeri Meclis’tir’ derken ne diyorsunuz? Anayasa değişikliği mi kanun değişikliği mi bir komisyon kurulmasını mı öneriyorsunuz? Bu şekilde somutlaşan bir tartışma olursa verimli bir tartışmaya dönüşür. İçeriği belli olmayan muğlak tartışmalar siyasetimize, toplum hayatımıza katkı vermiyor.”

‘Yürütme güçlenir’

Şentop’a, “Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin eksiklerini belirlemek için Cumhurbaşkanlığı Külliyesi’nce bakanlıklardan bilgi istendiği, TBMM’den de böyle bir şey istenip istenmediği ve İçtüzük değişikliği olup olmayacağı” da soruldu. Şentop, sistem tartışmalarının 2023 seçimlerine kadar devam ettikten sonra biteceği inancında olduğunu söyledi. Şentop, Millet İttifakı’nın “güçlendirilmiş parlamenter sistem”e yönelik çalışmasını değerlendirirken, “Güçlendirilmiş parlamenter sistem kavramı, yürütmenin, hükümetin güçlendirildiği parlamenter sistemdir. Bazı partilerin, belli sayıda milletvekilinin bir araya gelmesiyle hükümet sistemi değişikliği olmaz, ancak anayasa değişikliği yaparak hükümet sistemi değişikliği olabilir” dedi.

Şentop, anayasal anlamda Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’yle ilgili bir sorun ve eksikliğin olmadığını belirtirken “Başkanlık sistemini, başkanlık sistemleriyle mukayese etmek lazım. Parlamenter sistemlerle veya uygulamalarıyla mukayese ederseniz çok büyük yanlış yaparsınız ortaya bir cehalet çıkar” ifadesini kullandı.

Şüphesiz aday

Bir gazetecinin, “Cumhurbaşkanı yeniden aday olabilir mi” sorusuna Şentop, “Şüphesiz. Onunla ilgili hiçbir tereddüt yok” yanıtını verdi.

‘Erken seçim zor’

Erken seçime yönelik çağrıların anımsatılması üzerine ise Şentop, şunları kaydetti:

“Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi’nin mantığında seçim dönemlerinin mümkün olduğu kadar sabit kalması vardır, mümkün olduğu kadar zorlaştırıldığını ifade etmek isterim. Erken seçim konuşmaları bence parlamenter sistem alışkanlıklarıdır. O zaman kolaydı. Meclis’te nitelikli karar yeter sayısı aranmıyordu. Yeni sistemde 5’te 3’le ancak seçim kararı parlamento alıyor, bir de Cumhurbaşkanı seçim kararı alabiliyor. Cumhurbaşkanı’nın yeniden aday olmaması durumunda belki seçim kararı alması izah edilebilir ama yeniden aday olması söz konusuysa cumhurbaşkanının, o zaman önündeki süreyi kısaltmasının siyaseten, hukuken çok anlamlı olmadığını düşünüyorum. O bakımdan bir güncelleme yapmamız lazım siyasette. Erken seçim olmasın diye getirilen bir hükümet sistemi var şu anda Türkiye’de.”

‘Yeni bir anayasa mutlaka yapılacak’

TBMM Başkanı Mustafa Şentop, Türkiye Yazarlar Birliği’nin düzenlediği, “2021 Anayasa Çalıştayı-Yeni Anayasanın Usulü ve Üslubu” programının açılışına video konferansla katıldı.  Türkiye’de yazılı bir anayasa olmasına rağmen, detaylı yazılan konular üzerinde bile konjonktüre göre farklı yorumlar yapıldığını, ciddi tartışmalar yaşandığını söyleyen Şentop, bunun, herkesin hafızasındaki örneğinin “367 meselesi” olduğunu kaydetti. Şentop, Anayasa Mahkemesi’nin, 367 ile ilgili kararının, çok vahim bir tabloyu ortaya koyduğunu ifade etti. Şentop, Türkiye’nin şüphesiz yeni bir anayasa ihtiyacı olduğunu belirtirken, “Türkiye’de yeni bir anayasa mutlaka yapılacak. Bunu Meclis mi yapar, daha sonraki Meclis mi yapar, ayrı mesele. Ama Türkiye’nin devlet-millet bütünleşmesinin, değerler bazında bütünleşmenin sağlandığı bir noktada, bunu ifade edebilecek, bunu sağlayacak değil bunu dile getirecek bir anayasa ihtiyacı, tabii zaruret haline gelmiş durumda. Anayasanın bu anlayışta, bu paradigmayla yapılacağına inanıyorum” değerlendirmesinde bulundu.

DUVAR - Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, partisinin İzmir İl Danışma Meclisi Toplantısı’nda 2023 Genel Seçimlerinde Cumhur İttifakı’nın Cumhurbaşkanı adayı olacağını açıkladı. Anayasa Komisyonu Üyesi, CHP İstanbul Milletvekili, Anayasa Hukuku Profesörü Dr. İbrahim Ö. Kaboğlu, Erdoğan’ın 3. kez yeniden aday olup olamayacağını ilişkin değerlendirmelerde bulundu.

'ÜÇÜNCÜ KEZ ADAY OLAMAZ ANCAK...'

Haziran 2023 Cumhurbaşkanlığı seçimleri veya seçimlerin daha önceki bir tarihte yenilenmesi varsayımına göre, 2014 ve 2018 seçimlerinde Cumhurbaşkanı seçilen kişinin, yeniden aday olmasının ne anlama geldiğini anlatan İbrahim Kaboğlu, “Madde 101/2’ye göre bu sorunun yanıtı açık: Görevdeki Cumhurbaşkanı, 3. kez aday olamaz. Ancak, bu kesin kurala, 2017 Anayasa değişikliği sırasında 'koşula bağlı' bir istisna getirildi."

Kaboğlu, "Cumhurbaşkanlığı seçimleri, üç koşuldan birinin gerçekleşmesi durumunda yapılır" dedi. Bu 3 koşul ise şöyle:

- Görev süresi erdiğinde

- Cumhurbaşkanı seçimlerin yenilenmesine karar verir ise

- Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) seçimlerin yenilenmesine karar verirse. Bunun koşulu üçte iki çoğunluktur. 

Kaboğlu şöyle devam etti: "Şu hâlde, Ağustos 2014’te ve 24 Haziran 2018 seçimlerinde olmak üzere iki kez Cumhurbaşkanı seçilen ve halen görev başında bulunan kişi, genel 2. kez yapılacak Cumhurbaşkanlığı seçimlerinde, ancak Türkiye Büyük Millet Meclisi (TBMM) seçimlerin yenilenmesine karar verir ise, madde 116/3’ün öngördüğü istisnai yolla 3. kez aday olabilir.” 

Bu ne anlama geliyor? Kaboğlu, "TBMM seçimlerin yenilenmesine 3/5 çoğunluk oyu ile karar verebilir" diyerek, "Bu durumda, en az 360 vekil oyu ile Haziran 2023 öncesi bir tarihte seçim yapılmasına karar verilir ise, görev başındaki Cumhurbaşkanı yeniden aday olabilir. Başka bir deyişle, 2014’te ve 2018’de seçilen ve halen görevde bulunan Cumhurbaşkanı, madde 116/3’ün öngördüğü koşula bağlı kuralın gerçekleşmesi halinde üçüncü kez aday olabilir" dedi.

Artı Gerçek'ten Esra Çiftçi'ye konuşan Kaboğlu şöyle devam etti: "2017’de Anayasa’da değişiklik yapıldı, Anayasa değişmedi. Bunun anlamı şudur: 7 Kasım 1982’de 2907 sayılı Kanun ile kabul edilen Türkiye Cumhuriyeti Anayasası yürürlükte. Zaman içinde yapılan değişiklikler, Anayasa’nın yürürlüğünü hiçbir zaman kesintiye uğratmadı ve etkileri, yalnızca değiştirilen maddeler ile sınırlı kaldı. Anayasa’nın bağlayıcı ve üstünlüğü, “Anayasa hükümleri, yasama, yürütme ve yargı organlarını, idare makamlarını ve diğer kuruluş ve kişileri bağlayan temel hukuk kurallarıdır” hükmü (md.11) ile teyit edilmektedir.”

İbrahim Kaboğlu, özetle 2017 değişikliğinin, Anayasa’nın yürürlükteki hükümlerinin normatif yani bağlayıcı değerini kesintiye uğratmadığı için, 2007 Anayasa değişikliği ile öngörülen, “Bir kimse en fazla iki defa Cumhurbaşkanı seçilebilir” kuralını da etkilemediğini ifade ediyor. 2/17 değişikliği ile, bu genel kurala, koşula bağlı bir ayrık kural getirdiğini söyleyen Kaboğlu, ikinci döneminde Meclis tarafından seçimlerin yenilenmesine karar verilmesi hali olduğunu belirtiyor. Kaboğlu sonuç olarak, iki dönemdir görevde bulunan Cumhurbaşkanının, hukuken 3. kez aday olamayacağını (md.101/2) buna karşılık, hukukun açtığı yolla siyasal iradenin ortaya çıkması koşulu gerçekleşirse yeniden aday olabileceğini söyledi. (HABER MERKEZİ)

Cumhurbaşkanı 3 kez seçilebilir mi?

Erdoğan kaç defa Cumhurbaşkanı seçilebilir?

Cumhurbaşkanı ölürse yerine kim geçer?

Erken seçim tarihi ne zaman?