Ilişkiden sonra bebek olmaması için ne yapılmalı

Gebelik ve Doğum

İstenmeyen gebelikler bireysel ve sosyal anlamda önemli bir üreme sağlığı sorunudur. Tüm dünyada 2008 verilerine göre 43,8 milyon istenmeyen gebelik sonlandırılması uygulanmıştır.

Acil Korunma Yöntemleri (Acil Kontrasepsiyon)

Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişki, kullanılan kontraseptif yöntemde başarısızlık, cinsel saldırı durumlarında oluşabilecek istenmeyen gebeliklerin önlenmesi amacıyla kullanılan kontraseptif (gebelikten korunma) yöntemdir.

İstenmeyen gebelikler bireysel ve sosyal anlamda önemli bir üreme sağlığı sorunudur. Tüm dünyada 2008 verilerine göre 43,8 milyon istenmeyen gebelik sonlandırılması uygulanmıştır ve bunların %49’u anne açısında hastalık ve ölüme yol açabilecek sağlıksız koşullarda yapılmıştır. Acil kontraseptif metotların daha yaygın kullanımı ile istenmeyen gebelikler önlenebilecek ve böylece küretaj sayılarında da azalma meydana gelebilecektir.

Nezaman Acil Kontrasepsiyon Kullanılır!

Acil kontrasepsiyon kullanım gereksinimleri; düzenli kullanılan doğum kontrol hapının alınmasının unutulması, korunmasız cinsel ilişki (takvim yönteminin yanlış hesaplanması veya geri çekme yönteminde başarısızlık) prezervatifin yırtılması, diafram veya servikal başlığın yanlış yerleştirilmesi, erken çıkarılması veya yırtılması, yalnız progestin içeren hapların kullanımının unutulması,  korunma iğnelerinin geç enjeksiyonu, intrauterin araçların yerinden çıkması, cinsel saldırı olarak sıralanabilir.

Acil Kontrasepsiyonda Kullanılan Yöntemler

İlaçlar ve rahim içi araçlar olarak iki gruptadır.

Doğum Kontrol Hapları: Farklı dozlarda kullanılabilen yöntem yeni acil kontrasepsiyon ilaçlarının üretilmesi ve aşırı bulantı kusma yapması nedeniyle neredeyse terkedimiştir.

Levonergestrel (Norlevo): LNG içeren rejim daha az yan etki profili ve göre daha yüksek etkinlik nedeniyle doğum kontrol haplarında üstün olduğu gösterilmiştir. Kullanım sonrası gebelik oluşşa bile bebek üzerinde sakatlık yapıcı etkisi görülmemiştir. Şu an ülkemizde aynı firma ulipristal asetat (ella) tercih ettiği için piyasada mevcut değildir.

Ulipristal Asetat (Ella): Korunmasız ilişkiden sonra 120 saat içinde tek doz kullanılabilir. Levonorgestrel ile aynı yan etkileri olmasına rağmen etkinlik olarak daha üstündür. Bu yüzden levonorgestrelin yerini almıştır. Başağrısı, bulantı, düzensiz kanama, memelerde hassasiyet, karın ağrısı ve halsizlik olabilecek yan etkilerdir. Avrupada 2009 dan bu yana ülkemizde 2014 den bu yana kullanılmaktadır.

Bakırlı Rahim İçi Araç (Spiral): Korunmasız ilişkiden sonra 5 gün içerisinde uygulanırsa acil korunma sağlar ve uzun süreli kullanım imkanı tanır. Acil korunmada etkinliği en yüksek yöntemdir fakat takılması için profesyonel sağlık çalışanı gerekir. Jinekolojik enfeksiyonu olanlarda tercih edilmez. Düzensiz kanamalar, adet miktarında artma, ağrı, pelvik enfeksiyon ve yerinden kayma olabilecek yan etkilerdir.

Acil Korunma Hakında Notlar

Gebe olmayan acil korunma ihtiyaci olan tüm kadınlar acil kontrasepsiyon yöntemlerini kullanabilir. Önceden ektopik gebeliği olanlar, migreni olanlar, karaciğer hastalıği olanlar ve emzirenler de acil kontrasepsiyon kullanabilirler (acog 2016).

Acil kontrasepsiyon kullanmadan önce muayene ve gebelik testi gerekmez.

Etkinliği artırmak için istenmeyen ilişkiden en kısa zaman içinde korunma yöntemi uygulanmalıdır. Acil kontrasepsiyon uzun süreli korunma yöntemi değildir. Korunmasız ilişki sonrası kullanılır. Ardından uzun süreli bir yönteme geçilmelidir.

Acil kontrasepsiyondan sonra bir laboratuvar takibi gerekmez. Acil kontrasepsiyon kullanımından sonra girilen korunmasız ilişki için etkili değildir. Yani tekrar bir korunmasız ilişki olmamalıdır.

Eğer acil kontrasepsiyonun hemen  arkasından doğum kontrol hapı gibi uzun süreli bir korunma başlanırsa 1 hafta aynı zamanda prezervatif ile korunulmalıdır. En etkili yöntem rahim içi araçtır. Ella ilaçlar arasında en etkili olandır. Fazla kilo ilaçların etkinliğini düşürür. Kilolu hanımlarda rahim içi araç tercihi uygun olur.

SON

Acil kontrasepsiyonda farkındalık oluşturmak ve toplumun bilinçlenmesi istenmeyen gebelik nedeni ile yapılan küretajları ve buna bağlı gelişecek koplikasyonları azaltır.

 BEBEK İSTEYENLER İÇİN CİNSELLİK

İstemelerine rağmen gebelik elde edemeyen çiftlerden bazılarında altta yatan problem uygun zamanda ve yeterli sıklıkta ilişkinin olmaması, ya da uygulanan yanlış yöntemler gibi çok basit nedenler olabilir. 

Kadınların herhangi bir ayda gebe kalma olasılıkları %20-25 arasındadır. Çiftler bilgi eksikliği nedeni ile yaptıkları bazı davranışlar yoluyla bu olasılığı azaltabilirler. Kısır olduklarını düşünen bazı çiftlerde alınacak basit tedbirler ve uygulanacak çok kolay yöntemler ile hiçbir tedaviye gerek kalmadan gebelik elde edilebilir.

Uygun zaman

Gebelik isteyen çiftler için cevaplandırılması gereken ilk soru en uygun zamanın ne olduğudur. Düzenli adet gören kadınlarda yumurtlama genelde adet siklusunun 14. gününe denk gelir. (adet kanamasının başladığı günden itibaren 14. gün). Ancak yumurtlama tarihinde sapmalar olabileceği, ve sperm ile yumurta hücresinin kadın vücudu içinde yaşama potansiyeli göz önüne alındığında 9 ile 15. günler arasında gün aşırı cinsel ilişki olması gebelik şansını yükseltir.

İlişkinin her gün önerilmemesinin sebebi erkeğin sperm kalitesini düşürmemektir. Her ilişkiden önce erkeğin en az 48 saat süreyle boşalmaması özellikle sperm sayısı düşük ya da sınırda olan erkekler için yararlıdır. Alınabilecek başka bir önlem de ilişkinin sabah olmasıdır. Boşalmanın olmadığı geceyi takip eden sabah erkeğin sperm düzeyleri en yüksek sayıdadır. Ancak bu ilişkiler yaşanırken "bugün mutlaka ilişkide bulunmamız gerekir" şeklinde stres yaratmak gebelik açısından olumsuz etki gösterir. 

Bu stresi gidermek için olayı kendi haline bırakmak veya egzersiz, yürüyüş gibi stres giderici faaliyetlerde bulunmak gereklidir. Unutulmamalıdır ki üreme sistemini yöneten bütün hormonlar hem fiziksel hem de ruhsal strese karşı hassastır. 

Uygun Şekil

Gebelik için uygun dönem saptandıktan sonra ikinci aşama cinsel birleşmenin şeklidir. Pek çok pozisyon gebelik için uygun ortam yaratmaz. Normal bir ilişki sonrası gebelik oluşabilmesi için spermlerin vajinaya uygun şekilde bırakılması ve vajinanın spermlerin rahim içine doğru ilerleyebilmesi için uygun pozisyonda durması gerekir. Bu şartları sağlayan pozisyonlar erkeğin üstte olduğu, kadın ve erkeğin yana doğru dönük olduğu şekillerdir. 

İnsanlarda cinsel ilişkinin amacı büyük ölçüde haz almak olmasına rağmen biyolojik açıdan primer amacı soyun devamını sağlamak yani gebelik elde etmektir. Bu amaç dışında birleşme doğada sadece insanda ve birkaç türde daha olmaktadır. Gebelik elde etmek isteyen çiftler bu nedenle ilişki esnasında bazı etkinliklerden kaçınmalıdırlar. ilişki esnasında kullanılabilen kayganlaştırıcılar da sakıncalıdır. Özellikle petrol bazlı olan vazelin, masaj yağları gibi maddeler kesinlikle kullanılmamalı, mutlaka kayganlaştırıcı kullanılması gerekiyor ise su bazlı olanlar tercih edilmelidir. 

İlişki sonrası

Eğer ilişki sonrası kadın hemen ayağa kalkarsa fazla miktarda meni dışarıya kaçacaktır. Spermler rahim ağzına ulaşacak yeterli zaman bulamadıkları için bu durum gebelik elde edilmesi açısından önemlidir. Gebe kalmak isteyen bir kadın ilişkiden hemen sonra ayağa kalkıp idrar yapmaya ya da yıkanmaya gitmemelidir. İdeal olan kalçalarının altına bir yastık koyarak 20-30 dakika kadar yatmasıdır. Erkek de meni kaçağını azaltmak için birkaç dakika kadar kendini geri çekmemelidir.

Vajina dışarıdan kullanılan herhangi bir maddeye gereksinim duymadan kendi kendini temizleyebilen ve uygun ortamını yaratan bir organdır. Adet kanaması ve ilişki sonrasında dahi vajina sağlıklı kalabilmek için kendi önlemini alır. (Eğer ilişkiden sonra kötü bir koku duyuluyor ise bu enfeksiyonun belirtisi olabilir ve doktor kontrolü gerekir). Sadece gebelik isteyenlerde değil hiçbir kadında vajinal duş önerilmez. İlişki öncesi yapılan duş vajen pH`ını değiştireceğinden gebelik şansını olumsuz yönde etkiler. Spermin yaşama şansı tehlikeye girer, ilişkiden hemen sonra yapılan duş ise spermleri ortamdan uzaklaştıracağından, şansı azaltır. Ayrıca duş, bakterileri kadın üreme sistemi içinde yukarılara doğru zorlayarak enfeksiyon ve dolayısı ile infertilite şansını arttırır.

Özet

Gebe kalmayı planladığınızda 3 ay öncesinden korunmayı bırakın Gebe kalmak için en uygun zamanda gün aşırı ilişkide bulunun Gebelik için uygun dönemdeki ilk ilişkiden önce ve iki ilişki arasında erkeğin en az 48 saat boşalmaması gerektiğini unutmayın 

Sabah erken saatte ilişkide bulunun Kayganlaştırıcı kullanmayın Hiçbir zaman ve asla vajinal duş yapmayın Vajinanın doğal duruşunu sağlayan gebelik için uygun pozisyonları tercih edin İlişki sonrası erkek 1-2 dakika geri çekilmemeli, kadın ise 20-30 dakika yatar pozisyonda kalmalıdır. 

Korunmasız cinsel ilişkide hamilelik nasıl önlenir?

İlişkiden sonra hamileliği ne engeller?

Içine boşaldıktan sonra nasıl korunulur?

Evde hamile kalmamak için ne yapılır?