D ve b12 eksikliği nelere yol açar

B12 Vitamini Eksikliği Nedir?

Vücut içerisinde B12 vitamini düzeyi çok azaldığında meydana gelen duruma B12 vitamini eksikliği adı verilir. B12 eksikliği geri dönülmesi mümkün olmayan nörolojik sorunlara yol açabilmektedir. İnsan vücudu dört yıl boyunca yetecek kadar B12 vitaminini depolayabilmektedir. Fazla ve istenmeyen miktarı ise idrar ile dışarı atmaktadır.

B12 vitamini hayvansal gıdalarda çoğunlukla bulunmaktadır. Bu sebeple sağlıklı bir diyet yardımı ile B12 eksikliğinin semptomlarını önlemek mümkün olabilmektedir. Ancak çeşitli sebeplerle et tüketmeyen bireyler ek B12 vitamini takviyesi alabilirler. Bu vitamin endüstriyel olarak yalnızca bakteriyel fermantasyon sentezi yöntemi ile üretilebilir. 

B12 Vitamini Nedir?

B12 vitamini suda çözünebilen, DNA sentezlenmesinde, amino ve yağ asitlerinin vücut içinde kullanımında oynadığı önemli rol sayesinde vücut içerisindeki hemen hemen her hücrenin ihtiyaç duyduğu bir vitamin çeşididir. Sinir sisteminin sağlığı, beyin işlevleri ve alyuvarların üretimi için önemlidir. Kobalamin, B12 vitamininin bir başka ismidir. B12 vitamini, en büyük ve yapısal bakımdan en karmaşık vitamindir.

Vitaminler çoğunlukla vücut tarafından asla üretilmeyen veya olumsuz sağlık sonuçlarını ya da hastalıkları önlemek adına yetersiz miktarda üretilebilen temel besin çeşitleridir. Bu yüzden dengeli beslenme ve sadece tıbbi bakımdan gerekli olduğu vakitlerde vitamin takviyeleri yardımıyla vücuda vitamin sağlamak gerekmektedir. 

B12 Vitamininin Faydaları Nelerdir?

B12 vitamini, beynin ve sinir sisteminin normal fonksiyonlarını sürdürmesi için elzemdir. Ayrıca alyuvarların oluşumunda önemli bir role sahiptir. Buna ek olarak DNA'nın oluşturulmasına ve düzenlenmesine katkı sağlamaktadır.

Vücutta yer alan neredeyse bütün hücrelerin metabolizması, yağ asitlerinin sentezlenmesinde ve enerji üretiminde önemli role sahip olan B12 vitaminine bağlıdır. B12 vitamini, vücudun folik asidi emmesine katkı sağlayarak vücutta depolanan enerjinin salınımını sağlamaktadır. 

İnsan vücudu neredeyse her dakika milyonlarca alyuvar hücresi üretir. Bu hücrelerin çoğalması için B12 vitaminine ihtiyaç duyulur. B12 vitamini düzeyleri çok düşükse alyuvar hücrelerinin üretimi de azalır. Alyuvar hücresi sayısının düşmesi ise anemiye neden olmaktadır.

Bu konuda yapılan çalışmalara bakılacak olursa, 14 yaş üzeri bireylerin günde 2 ila 4 mikrogram (mcg) arasında B12 vitamini almaları tavsiye edilmektedir. Hamile bireylerde bu oran 2.6 mikrogram iken bebek emziren bireylerde bu oran 2.8 mikrograma çıkmaktadır. Aşırı B12 vitamini alımı toksik ya da zararlı özellikler göstermemiştir. Bununla beraber vitamin takviyesi almaya başlamadan önce mutlaka doktora başvurulmalıdır.

B12 Vitamini Eksikliği Belirtileri Nelerdir?

B12 vitamini eksikliği, vücut tarafınca yeterli B12 vitamini alınmadığı zaman meydana gelir. B12 eksikliği özellikle sinir sistemi ve beyinde geri dönüşü olmayan ciddi tahribata yol açabilmektedir. Normal düzeyden biraz daha düşük B12 düzeyleri bile depresyon ve hafıza problemleri gibi belirtilerin tetiklenmesine yol açmaktadır. Bununla birlikte bu bulgular yalnız başına B12 vitamini eksikliğinin tanısı için yeterli olmamaktadırlar.

Bazı ilaçlar B12 vitamini ile tepkimeye girebilir. Bunlar arasında metformin, proton pompası inhibitörleri ve yaygın olarak peptik ülser hastalığı için kullanılan h2 reseptör agonistleri yer almaktadır. Bu ilaçlar B12 vitamini emiliminin önüne geçebilir. Antibiyotik kloramfenikol ya da kloromisetin adı verilen takviyeleri alanlarda ise kırmızı kan hücresi üretiminin önüne geçebilir. 

B12 vitamini eksikliğinin diğer semptomları içerisinde iştahsızlık, kabızlık ve kilo kaybı yer almaktadır. Eksiklik belirtileri şiddetlendiği zaman el ve ayaklarda uyuşma ya da karıncalanma gibi nörolojik değişimler meydana gelebilir ve bazı durumlarda hareket esnasında denge güçlükle korunur.

B12 vitamini eksikliğine sahip olan bebeklerde ise; 

• Yüz titremeleri,
• Refleks sorunları,
• Beslenme güçlükleri, 
• Tahriş meydana gelebilmektedir. 

Eğer B12 eksikliği tedavi edilmezse büyüme sorunları gibi sıra dışı durumlar meydana gelebilir. B12 vitamini eksikliği ciddi şekilde kalıcı sinir ve beyin hasarı riskine sahiptir. B12 vitamini yetersiz olan kişilerde psikoz, mani ve bunama gibi olumsuzlukların meydana gelme riski daha yüksektir. Yetersiz B12 vitamini ayrıca anemiye, diğer adıyla kansızlığa sebep olabilir. Aneminin en yaygın semptomları arasında yorgunluk, nefes darlığı ve düzensiz kalp ritmi yer almaktadır. Anemi hastalığına sahip bireyler; 

• Dil ya da ağız ağrısı,
• Beklenmeyen kilo kaybı,
• Soluk ya da sararan cilt,
• İshal, 
• Adet problemleri ile karşılaşabilirler.

B12 vitamini eksikliği ayrıca insan vücudunu enfeksiyon etkilerine daha duyarlı biçime getirmektedir. B12 vitamini eksikliği ve folat anemisi yaygın biçimde bir arada görülür ve birbirinden ayırt edilmeleri çok zor olabilmektedir. Bu vakaların tedavisi B12 vitamini enjeksiyonları ile folik asit haplarını kapsayabilmektedir.

Kimler B12 Eksikliği Riski Taşır?

Diyetlerinde hayvansal gıda yer almayan kişiler, B12 vitamini eksikliği riskiyle karşı karşıya kalabilmektedir. Hamilelik dönemi ve sonrasında emzirme dönemi vegan beslenmeden dolayı meydana gelen B12 eksikliğini daha da kötüleştirebilir. Bitkisel gıdalar, vücut sağlığını korumak için yeterince B12 vitamini içermezler.

Pernisiyöz anemisi olan kişilerde B12 vitamini eksikliğine rastlanabilir. Pernisiyöz anemisi kanı olumsuz etkileyen bir bağışıklık sistemi rahatsızlığıdır. Bu rahatsızlık, midede yer alan ve vücudun B12 vitaminini emmesini sağlayan bir protein olan intrinsik faktörünün (IF) yeterli düzeyde bulunmamasına sebebiyet vermektedir.

İnce bağırsağı cerrahi yöntemlerce kısaltılmış kişiler ve ince bağırsak sorunları olan kişilerde B12 eksikliği riskini taşımaktadır. Bu sebeple B12 vitamini vücut tarafından yeterli düzeyde emilim gösteremeyebilir. Besinlerin emiliminin düşmesine sebep olan gastrit, çölyak hastalığı ve inflamatuar bağırsak hastalığı da B12 eksikliğini meydana getirebilmektedir. Kronik alkolizm etkisi altında kalan kişilerde de aynı sebepten dolayı B12 vitamini eksikliği meydana gelebilmektedir. 

B12 Vitamin Takviyesi

Bazı kişiler normal hayvansal gıdalardan B12 vitamini emmekte güçlük yaşar ve takviye almaları gerekir. Takviyeler ağızdan ya da burun spreyi yardımıyla alınabilir. Bununla beraber, ağızdan alınan takviyeler genel olarak eksiklik durumunun giderilmesine katkı sağlamaz. Bu tür durumlarda B12 vitamini direkt vücuda enjekte edilebilmektedir. Birtakım soya sütü markaları ve kahvaltılık tahıllar B vitamini ile beraber alınmaktadır.

Vegan bireyler, diyetlerinde hayvansal gıdalara yer vermedikleri için, B12 eksikliğini önüne geçmek adına takviye kullanabilmektedir. Vegan bireyler için özellikle hamilelik ve emzirme dönemi önem taşımaktadır. 

B12 Eksikliği Nelere Sebep Olur?

B12 eksikliği önemli sağlık sorunlarına sebep olabilir. B12 vitamini alyuvarların kemik iliğinden üretilebilmesi için önem arz etmektedir. Yaşlılarda oldukça sık görülen B12 vitamini eksikliği bu bireylerde depresyonun ana sebeplerinden birisi olarak da görülebilmektedir. B12 vitamini eksikliği genel olarak şu sorunlara neden olabilir;

Ellerde veya Ayaklarda Karıncalanma

B12 vitamini eksikliği ellerde ya da ayaklarda karıncalanmaya sebebiyet verebilir. B12 eksikliğinde meydana gelen karıncalanma, vitaminin sinir sisteminde önemli bir role sahip olması ve yokluğunda bireylerin sinir iletim sorunları ya da sinir hasarı gibi sorunları yaşamasına sebep olmasından kaynaklanmaktadır. Sinir sisteminde B12 vitamini miyelin olarak adlandırılan bir maddenin üretilmesine katkı sağlamaktadır. Miyelin, sinirleri koruyan ve hisleri iletmelerine katkı sağlayan koruyucu bir maddedir. B12 vitamini eksikliğine sahip olan bireyler sinirlerininin tümüne yetecek kadar miyelin üretemeyebilir. Miyelin kaplama olmadansa sinirler her türlü tehdide açıktır.

Yürüme Güçlüğü

B12 vitamini eksikliğinden dolayı meydana gelen periferik sinir hasarı zaman içerisinde hareket problemlerine sebep olabilir. Ayaklarda ve uzuvlarda meydana gelen uyuşma, kişinin destek olmadan yürümesini güçleştirebilir. Ayrıca B12 eksikliği olan bireyler kas güçsüzlüğü ve reflekslerin zayıflaması gibi sorunlarla karşı karşıya kalabilirler.

Soluk Ten

B12 vitamini eksikliğinde soluk ya da sarımsı cilt görülebilmektedir. Derinin altında dolaşan kırmızı kan hücreleri cilde normal rengini sağlamaktadır. B12 vitamini kırmızı kan hücrelerinin üretimine katkı sağladığından dolayı kırmızı kan hücrelerinin yeterli düzeyde olmadığı zaman ise cilt soluk görülebilmektedir. 

Yorgunluk Hissi

B12 vitamini eksikliğine bağlı biçimde megaloblastik anemi, kişinin kendini yorgun hissetmesine sebep olabilmektedir. Vücutta oksijeni taşıyacak yeteri düzeyde kırmızı kan hücresi olmadığı zaman birey kendini aşırı yorgun hissedebilir.

Kalp Çarpıntısı

B12 vitamin eksikliği kalp çarpıntısı probleminin dolaylı nedenleri arasında bulunabilmektedir.

Nefes Darlığı

B12 vitamini eksikliğine bağlı biçimde meydana gelen anemi, hasta bireyin nefes darlığı yaşamasına sebep olabilmektedir.

Ağız Sağlığı

B12 vitamini ağız sağlığını da etkilemektedir. B12 vitamini eksikliği, aşağıda yer alan ağız sorunlarına sebep olabilmektedir;

• Şiş ve kırmızı bir dile sebep olan glossit
• Ağız ülseri
• Ağızda yanma hissi

Bu belirtiler, B-12 vitamini eksikliği sonucunda vücutta üretilen kırmızı kan hücresinin azalması ve bu durumun da dile daha az oksijen gelmesi sonucunda meydana gelmektedir.

Düşünme veya Muhakeme Sorunları

B12 vitamini eksikliği, hekimlerin bilişsel bozukluk olarak isimlendirdiği düşünme ile ilgili problemlere sebep olabilir. Bu problemler, düşünme ya da muhakeme zorluğu ve hafıza kaybını içermektedir.

Sinirlilik

B12 vitamini eksikliği, bireyin mental durumunu olumsuz etkileyerek sinirlilik durumu ya da depresyona sebebiyet verebilmektedir.

Mide Bulantısı, Kusma ve İshal

B-12 vitamini eksikliği ayrıca sindirim sistemini de olumsuz yönde etkileyerek mide bulantısı ve ishal gibi sorunlara yol açabilmektedir.

İştah Azalması ve Kilo Kaybı

Mide bulantısı gibi sindirim problemleri neticesinde B12 vitamini eksikliğine sahip olan bireyler iştah kaybı yaşayabilmektedir. İştahın azalması uzun vadede kilo kaybına sebebiyet verebilmektedir. Diğer yandan Alzheimer ve demans gibi nöropsikiyatrik rahatsızlıkların hem sebebi hem de neticesi olabilen unutkanlık, vücuttaki hormon yetersizlikleri ve vitamin eksikliklerinin bir neticesi olarak da meydana gelebilmektedir. Tiroit hormonunun eksikliği, B12 ve D vitamini eksikliği gibi hayat kalitesini olumsuz yönde etkileyen unutkanlığa sebep olabilmektedir.

B12 Vitamini Eksikliği Tedavisi Nasıl Olur?

Zamanında önlem alınmadığı durumlarda nörolojik ve mental sorunlara sebebiyet veren B12 eksikliğinin sebeplerinin mutlaka araştırılması gerekmektedir. B12 vitamin eksikliği ilerleyen zamanlarda çok daha ciddi sağlık problemlerine zemin hazırlayabileceğinden dolayı zaman kaybetmeden bir uzmana başvurmak ve uzmanların yönlendirmesi doğrultusunda gerekli önlemleri almak önem arz etmektedir.

B12 eksikliği tedavisi, güçlü B12 hapları veya B12 vitamin iğnesi yardımıyla kısa zamanda tedavi edilebilmektedir. Kolay şekilde tedavi edilebilir olan B12 eksikliğinin önlenmesi insanların hayat kalitesini gözle görülür şekilde yükseltmektedir. B12 vitamin eksikliği tedavi ile önlenmediği zaman geri dönüşü bulunmayan nörolojik hastalıklara sebebiyet verebilmektedir.  

Bağırsak hastalığı olan 50 yaşın üzerindeki bireylerin, vejeteryanların ve gebe kalmayı düşünen bireylerin B12 vitaminini multivitamin ilaç şeklinde, günde 6 ile 30 mikrogram arasında almaları tavsiye edilmektedir. 

B12 yetersizliğinin sebebinin belirlenmesi çok önemlidir. Eğer B12 eksikliğinin sebebi diyet ile ortaya çıkan B12 yetersizliği ise B12 hapı veya dilaltı tabletleri uzmanlarca tavsiye edilmektedir. B12 vitamini emiliminin gerçekleşmesi için pankreas, mide ve ince bağırsağın işlevlerinin normal ve eksiksiz olması gerekmektedir. B12 vitamininin emilim sorunlarına bağlı şekilde ortaya çıkan eksikliklerinde de vakit kaybedilmeden doktora gidilmesi önem arz etmektedir.

B12 Vitamini Nelerde Bulunur?

B12 Vitaminini pek çok besin kaynağından elde etmek mümkündür. B12 vitamini en çok hayvansal gıdalarda bulunmaktadır. Bitkisel besinlerde bulunmadığından dolayı vegan beslenen bireylerin, beslenmelerine dikkat etmesi önemlidir. 

B12 Vitamininin en çok bulunduğu besinler ise genel olarak şunlardır; 

• Et,
• Süt,
• Yumurta,
• Peynir gibi hayvansal besinler.

D vitamini eksikliği nelere yol açar?

B12 ve D vitamini eksikliği nasıl giderilir?

B12 vitamini eksikliği tedavi edilmezse ne olur?

D 12 eksikliği nedir?