213 sayılı vergi usul kanunu 359 maddesi

Vuk (vergi Usul Kanunu) m.359/a-2 ve M.359/b Mukayesesi

Comparison Between Article 359/a and 359/b in TPC (Tax Procedure Code)

Fatura alınmaksızın gerçekleştirilen satın alımların bir başka mükellefe ait fatura ile belgelendirilmesi halinde, faturayı düzenleyen ile alan arasında gerçek bir mal ve hizmet alışverişi bulunmadığı için, söz konusu belgenin içerik itibarıyla yanıltıcı olduğu ileri sürülemeyecektir.

Aldatma kabiliyeti bulunmasına gerek olmaksızın, salt var olmayan işlemi ve/veya ilişkiyi konu edinen bu belgenin sahte belge olarak değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu durumda, fail hakkında VUK m. 359/a-2 değil; VUK m. 359/b’de tanımlanan suçun ve cezanın uygulanması gerektiği dikkate alınmalıdır.

Sahte belge, Muhteviyatı İtibarıyla Yanıltıcı Belge, Vergi Kaçakçılığı Suçunda İçtimaı Kavramı, Zincirleme Suç Müessesesi.

In case when purchases made without getting an invoice and documented with another taxpayer’s invoice, the document cannot be claimed as misleading because there isn’t a real goods and service exchange between the invoice issuer and the receiver.

This document which is purely subject to a non-existing transaction and/or relation, without necessarily having a fraud capability should be assessed as a forged document. In this case, it should be taken into consideration that the offence and the punishment defined in article 359/b in TPC (Tax Procedure Code) should be applied to the perpetrator and not the article 359/a-2.

Forged Document, Misleading Document, Joinder of Offences in Tax Evasion, Successive Offence.

I. GENEL OLARAK

Soru: A’dan aldığı mal/emtia için, B’ye fatura düzenlettiren C’nin cezai sorumluluğu hakkında, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu (VUK) m.359/a-2 mi, m.359/b mi uygulanacaktır?

VUK m.359/a-2’ye göre, “Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur. Varlığı noter tasdik kayıtları veya sair suretlerle sabit olduğu halde, inceleme sırasında vergi incelemesine yetkili kimselere defter ve belgelerin ibraz edilmemesi, bu fıkra hükmünün uygulanmasında gizleme olarak kabul edilir”. İlgili hükümde muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge, “Gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibarıyla gerçeğe aykırı şekilde yansıtan belge” şeklinde tanımlanmıştır.

VUK m.359/b’ye göre, “Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır”. İlgili hükümde sahte belge, “Gerçek bir muamele veya durum olmadığı halde bunlar varmış gibi düzenlenen belge, sahte belgedir.” şeklinde tanımlanmıştır.

213 sayılı vergi usul kanunu 359 maddesi

VUK 359 (Vergi Usul Kanunu 359. madde) düzenlemesinde yer alan vergi kaçakçılığı suçu günümüzde sıkça ceza yargılamasına konu olan bir suç çeşididir. Bu suçla yargılanan kişiler için yargılama süreci dikkat edilmesi gereken ayrıntılar içerir.

Yazımızda vergi kaçakçılığı suçu nedir, hangi fiiller bu suçun oluşmasına sebep olur, suça ilişkin belirlenen zamanaşımı süresi nedir gibi konu ile ilgili merak edilenleri tüm ayrıntılarıyla birlikte yanıtlayacağız. Bu nedenle yazımızı dikkatle okumanızı öneririz.

İçindekiler

  • 1 Vergi Kaçakçılığı Suçu (VUK 359) ve Cezası Nedir?
  • 2 Vergi Kaçakçılığı Suçu Oluşturan Fiiller
  • 3 Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Şikayet ve Uzlaşma
  • 4 VUK 359 Suçunda Zamanaşımı Süresi
  • 5 VUK 359 ile İlgili Bilinmesi Gerekenler
  • 6 Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Vergi Kaçakçılığı Suçu (VUK 359) ve Cezası Nedir?

Vergi kanunları uyarınca tutulan, düzenlenen ve saklanması ve ibraz edilmesi zorunlu olan belge, kayıt ve defterlerin usulüne uygun olarak düzenlenmesi, kayıtlarda değişiklik ve tahrifat yapılması, yok edilmesi, bu kayıtlarda hileler yapılmasına vergi kaçakçılığı suçu denir.

213 Sayılı Vergi Usul Kanunu madde 359’da bulunan ve kanuna göre uyulması gereken kurallar aykırı hareket edilmesi ile oluşan vergi kaçakçılığı suçuna ilişkin yapılacak soruşturma ve kovuşturma Ceza Muhakemesinin genel hükümlerine göre yapılır.

VERGİ KAÇAKÇILIĞI  SUÇU    CEZASI
Suç Fiili VUK 359 Cezası
  • Vergi ile ilgili tutulan hesap ve muhasebe işlemlerinde hile yapma
  • Yasal olmayan özel defterler tutma
  • Gerçek olmayan veya işlemle ilgisiz kişiler adına hesap açma
  • Tutulan belge, defter ve kayıtlarda tahrifat yapma, tahrifat yapılan belgeyi kullanma
  • Yetkili kişilere tutulan defter, kayıt ve ve belgeleri ibraz etmeme, gizleme
  • Yanıltıcı belge düzenleyerek kullanma
VUK 359/a-1,2 18 aydan 3 yıla kadar hapis cezası verilir
  • Vergi ile ilgili bilgiler içeren defter, belge ve kayıtların yok edilmesi,
  • Defter sayfalarını değiştirme, yok ederek yenilerini ekleme,
  • Sahte belge düzenleme ve bunları kullanma
VUK 359/b 3 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilir
  • Yalnızca Maliye Bakanlığı ile anlaşması olan kişilerin basabileceği belgeleri anlaşma olmaksızın basma,
  • Yetkisiz kişilerce basılan bu belgeleri kullanma.
VUK 359/c 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezası verilir.

Vergi Kaçakçılığı Suçu Oluşturan Fiiller

Defter, Kayıt ve Belgelerin Tahrif Edilmesi: Saklanması ve ibraz edilmesi zorunlu olan vergiye ilişkin bilgiler içeren defterdeki yazıların silinmesi, rakamların okunmayacak şekilde karalanması, kayıtlarda da aynı şekilde vergi matrahının tespit edilmesinin zorlaştırılması veya imkansız hale getirilmesi vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur.

Defter Kayıt ve Belgeleri Gizleme: Vergi incelemesi yapılırken noter tarafından onaylanmış vergiye ilişkin bilgiler içeren kayıtlar veya herhangi bir şekilde varlığı tespit edilen defter ve belgelerin yetkili kişilere ibraz edilmemesi ve bu kayıt, belge ve defterlerin saklanması vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur.

Yanıltıcı Belge Düzenleme veya Bu Belgelerle İşlem Yapma: Vergi ile ilgili durumların belgelenmesi sırasında bilgilerin nitelik veya niceliğinin değiştirilerek eklenmesi ile ve bu gerçeğe aykırı bilgi içeren belgelerin kullanılması vergi kaçakçılığı suçuna sebebiyet verir. Bir ticari işletmenin satın aldığı iş makinelerinin faturalandırmasını yaparken alınan malın cins, fiyat yönünden gerçeğe aykırı beyanda bulunması bu duruma örnek gösterilebilir.

Muhasebe ve Hesap Hileleri Yapma: Çoğunlukla yasadışı işlemler yapan kişiler yaptıkları yasadışı eylemleri gizlemek amacıyla bu yola başvurur. Bu yol ile usule uygun vergilendirme yapılmaması sonucunda gerçek matrahın ortaya çıkmasına engel olarak daha az vergi ödemek hedeflenmektedir.

Gerçeğe Aykırı Hesap Açma: Vergi kayıtlarıyla hiçbir ilgisi olmayan veya gerçekte olmayan kişiler adına hesap açmak vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur. Gerçek hayatta olmayan kendi hesap oluşturarak varmış gibi gösterdiği müşterisine malların satılmış gibi gösterilmesi örnek gösterilebilir.

Çift Defter Tutma: Elbette vergi kayıtlarına ilişkin olarak defter tutmak gerekli hatta bazı durumlarda zorunludur. Ancak kanunda belirtilen durumlar dışında ticari hesap ve işlemlerin kaydedildiği farklı özel defterler tutulması bu suçun oluşmasına neden olur. Veresiye satış yaparak sattığı malları elden teslim eden şirketin bu satışa ilişkin borç ve alacaklarını kaydettiği veresiye defteri bulunması bu duruma örnek verilebilir.

Defter Belge ve Kayıtlarda Sahtecilik: Vergilerin hesaplanmasına ilişkin bilgilerin yer aldığı defter, belge veya kayıtların yok edilmesi, yok edilen sayfaların değiştirilerek farklı sayfaların eklenmesine yönelik fiiller vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur.

Vergi Kaçakçılığı Suçlarında Şikayet ve Uzlaşma

Uzlaşma genel olarak bir suç ile ilgili hakkında soruşturma veya kovuşturma yapılan sanık/şüpheli ile suçun işlenmesi nedeniyle mağdur konumunda olan kişilerin bir uzlaştırmacının aracılık etmesi ile iletişim kurarak anlaşması anlamına gelir.  VUK 359 düzenlemesinde yer alan vergi kaçakçılığı suçu uzlaşma kapsamında olan suçlar arasında değildir.

Vergi ziyaı suçu şikayete tabi suçlar arasında değildir. Bu suç yetkili makamlar tarafından resen soruşturulur. Bu nedenle vergi ziyaı suçu için şikayette bulunma süresi belirlenmemiştir. Ancak vergi ziyaı suçuna ilişkin yargılama yapılırken zamanaşımına dikkat edilmelidir.

VUK 359 Suçunda Zamanaşımı Süresi

Vergi kaçakçılığı suçlarında uygulanacak zamanaşımı süresi Türk Ceza Kanununda düzenlenen genel zamanaşımı kurallarına göre belirlenir. Bu düzenlemeye göre VUK 359 suçuna uygulanacak zamanaşımı süresi 8 yıldır. Ancak bu zamanaşımı süresinin ne zaman başlayacağı suçun oluşmasındaki neden olayın fiillere göre değişiklik gösterir:

  • Sahte hesap açarak vergi kaçakçılığı suçu işlenmiş ise hesabın açıldığı tarih
  • Sahte belge düzenleyip kullanma halinde bu belgelerin düzenlendiği tarih
  • Saklanması ve ibraz edilmesi zorunlu olan belgelerin yok edilmesi halinde yok etmeye yönelik işlemin gerçekleştirildiği tarih
  • Vergi kayıtlarına ilişkin defter belge ve kayıtların tahrif edilmesi durumunda tahrifatın yapıldığı tarih zamanaşımının başladığı tarih olarak esas alınır.

VUK 359 ile İlgili Bilinmesi Gerekenler

VUK 359 Cezası Adli Para Cezasına Çevrilebilir Mi: Ceza yargılaması sonucunda kişi hakkında verilen cezanın 1 yılın altında olması durumunda diğer şartların sağlanması ile verilen ceza adli para cezasına çevrilebilir. Vergi kaçakçılığı suçları sonucunda verilecek ceza miktarları adli para cezasına çevrilme için belirlenen ceza miktarını (1 yıl) aştığı için bu suçun işlenmesi nedeniyle verilen hapis cezaları adli para cezasına çevrilemez.

Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması Mümkün Müdür: Hükmün açıklanmasının geri bırakılması için belirli birtakım şartların gerçekleşmiş olması aranır. Bu koşulların gerçekleşmesi sonucu kişi hakkında HAGB kararı verilir. Bu kararın verilmesi üzerine kişiye verilen ceza uygulanmaz. Bu süreçte kişi 5 yıllık denetime tabi tutularak bu süreçteki fiilleri gözetim altına alır.

Denetim sürecinde kişinin kasten başka bir suç işlenmemesi durumunda 5 yıllık süre tamamlanırsa kişi hiç suç işlememiş gibi bir sonuç ortaya çıkar. Ancak denetim sürecinde başka bir suçtan hakkında hüküm verilirse her iki suç da uygulanacaktır. Yani sonuç olarak vergi kaçakçılığı suçunun işlenmesi nedeniyle verilen hapis cezası için hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilmesi mümkündür.

Erteleme Müessesesi Bu Suçta Uygulanabilir Mi: Vergi kaçakçılığı suçunun işlenmesi nedeniyle kişinin aldığı hapis cezasının ertelenmesi mümkündür. Erteleme kararı cezanın ileri bir tarihte uygulanması şeklinde anlaşılmamalıdır. Cezanın ertelenmesi kararı verilmesi sonucunda kişi belirli bir denetim süresinde şartlara uygun davranırsa cezası uygulanmış gibi bir sonuç ortaya çıkar.

Son Olarak Dikkat Edilmesi Gerekenler

Yukarıda konu ile ilgili olarak vergi kaçakçılığı suçu ve cezası nedir, VUK 359 suçunun oluşmasına etken olan fiiller nelerdir, suça ilişkin zamanaşımı süresi nedir gibi konu ile ilgili merak edilen en önemli hususları açıkladık

Görüldüğü üzere dikkat edilmesi gereken özelliklere sahip ve yargılama sonunda ciddi cezalar verilmesine neden olan bir suçtur bu. Yargılama sürecinde işlemleri eksiksiz hukuka uygun yapmak oldukça önemlidir. Bu nedenle ceza yargılaması sürecinde ve devamında bir ceza avukatından yardım almak sürecin sorunsuz ilerlemesi için önem arz eder.

VUK 359 düzenleme 2022 ne zaman?

15/4/2022 tarihinde 359 uncu madde kapsamına giren suçlardan dolayı temyiz veya istinaf kanun yolu incelemesinde bulunan dosyalardan, 359 uncu maddede bu maddeyi ihdas eden Kanunla yapılan düzenlemeler nedeniyle lehe değerlendirme yapılması gereken dosyalar hakkında bozma kararı verilir.

VUK 359 ne zaman değişti?

İktidar Milletvekilleri, 25 Mart 2022 Cuma günü “Hazineye Ait Taşınmaz Malların Değerlendirilmesi ve Katma Değer Vergisi Kanununda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun ile Bazı Kanunlarda ve 375 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifini” Meclis'e sundular.

359 A 2 nedir?

VUK m.359/a-2'ye göre, “Defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibarıyla yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar hakkında on sekiz aydan üç yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.

Vergi kaçakçılığı cezası paraya çevrilir mı?

Ceza mahkemesinde yapılan yargılama sonucunda hükmedilen hapis cezasının 1 yıl ve daha kısa süreli olması halinde (1 yıl dahil), bu hapis cezası adli para cezasına çevrilebiliyor.