4857 Sayılı İş Kanunu m. 41’e göre işverenler tarafından, ülkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin arttırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yaptırılabilecektir. 4857 Sayılı İş Kanunu gereğince fazla çalışma, haftalık 45 saati aşan çalışmalardır. İşçiye fazla çalışma yaptırılabilmesi için mutlaka işçinin onayının alınması gerekmektedir. Zorunlu nedenlerle veya olağanüstü durumlarda yapılan fazla çalışma için bu onay aranmaz. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma süresinin saat başına düşen miktarının %50 artırılması suretiyle ödenir. Aynı zamanda 4857 Sayılı İş Kanunu’na göre yıllık çalışma süresi 270 saatten fazla olamaz. Ancak kanun hükmü işçiyi koruma odaklı bir hüküm olduğundan, bu sınırlandırmaya rağmen işçinin yılda 270 saatten fazla çalıştırılması halinde bu çalıştırmanın karşılığı olan fazla çalışma ücretinin de işçiye ödenmesi gerekmektedir.
Yargıtay Hukuk Genel Kurulu bir kararında ( Esas No. 2016/9-571, Karar No. 2017/1454, Tarihi: 29.11.2017) 4857 Sayılı İş Kanunu uyarınca işçinin fazla çalıştığı sürelere ilişkin zamlı ücretin ödenmemesinin işçiye haklı nedenle fesih hakkı verdiğine ilişkin hüküm kurmuştur. Bununla birlikte Yargıtay 7. Hukuk Dairesi ise kararında ( Esas No. 2014/19129, Karar No. 2015/13542, Tarihi: 02.07.2015) ; işçi yılda 270 saati aşan fazla çalışmalarının karşılığı ödeniyor olsa bile, çalışma koşullarının uygulanmaması nedeniyle işçi lehine haklı nedenle fesih hakkının doğacağı ve kıdem tazminatına hak kazanacağı hükmünü kurmuştur.
Sonuç olarak Yargıtay’ın yukarıda değinilen kararları ile hüküm altına alındığı gibi işçinin, yılda 270 saati aşan fazla çalışması halinde işçinin saatlik ücretinin %50 fazlasıyla ödeniyor olsa dahi işçinin iş sözleşmesini “çalışma koşullarının uygulanmaması “ nedeniyle haklı nedenle feshetmesi ve kıdem tazminatına hak kazanması mümkündür.
Yargıtay 7. Hukuk Dairesi işçi alacaklarında fazla mesailerle ilgili emsal olacak bir karar verdi. Buna göre ücreti verilmiş olsa dahi 270 saati aşan fazla çalışma süresi, işçi açısından iş sözleşmesini haklı fesih nedeni sayılacak ve işveren kıdem tazminatını ödemekle yükümlü olacak.
Konya’da bir fabrikada makine bakım ustası olarak çalışan işçi, ücreti ödenmesine rağmen fazla çalıştırıldığı gerekçesiyle iş sözleşmesini tek taraflı feshetti. İşverenin kıdem tazminatını ödememesi üzerine bu kişi, avukatı Önder Özer aracılığıyla mahkemeye başvurdu. Konya 1. İş Mahkemesi kararında, iş yerinden gelen bordrolarda fazla çalışma yapıldığının anlaşıldığını belirtti.
Fazla çalışmaların ücretinin ödendiği için işçinin bu durumdan kaçınamayacağı ifade edilen kararda, fazla çalışmaya karşı çıkmayan davacının yazılı muvafakatı olmadığı gerekçesiyle iş sözleşmesinin feshinin haklı nedene dayanmadığı bildirildi. Mahkeme, iş akdini haksız feshettiği gerekçesiyle davacının kıdem tazminatı hakkı kazanamayacağına hükmetti. Bunun üzerine avukat Özer, kararın bozulması için dosyayı temyize götürdü. Yargıtay 7. Hukuk Dairesi, yerel mahkemenin kararını bozdu.
İşçi mesaiye kalmak istemiyorsa…
Yargıtay, bozma kararını şu şekilde açıkladı:
“Davacının, iş sözleşmesini haklı nedenle kendisinin feshettiğini ileri sürerek kıdem tazminatıyla yıllık izin alacağının tahsilini istiyor. Davalı, davacının iş sözleşmesini haksız ve sebepsiz olarak feshettiğini savunuyor. Yasada fazla çalışma süresinin yılda 270 saatten fazla olamayacağı, İş Kanunu’na ilişkin fazla çalışma ve fazla sürelerle çalışma yaptırmak için işçinin yazılı onayının gerektiği, bu onayın her yıl başında işçilerden yazılı olarak alınması gerektiği bildirilmiştir. Somut olayda davacının her yıl için fazla çalışma yapmaya muvafakat ettiğine ilişkin verdiği bir belge bulunmamaktadır. Davacının fazla çalışmaya kaldığı ve ücretini de aldığı gerekçesiyle kıdem tazminatı talebinin reddi hatalıdır.”
12 yıldır aynı yerde çalışıyordu.
Avukat Önder Özer, 12 yıldır aynı iş yerinde çalışan müvekkiline, son yıllarda bir insan bedeninin kaldıramayacağı kadar uzun saatler fazla mesai yaptırıldığını iddia etti. Son olarak dava açılmadan bir yıl önce 650 saate kadar fazla mesai yapıldığını öne süren Özer, müvekkili işten çıktığında dahi yıllık zorunlu fazla mesai sınırı olan 270 saati fazlasıyla doldurduğunu savundu.
İş yerinde fazla mesainin zorunlu kılındığını ileri süren Özer, “Fazla mesai yapmak istemeyenler işten atılmakla tehdit edilmiştir. Müvekkilimiz bize geldiğinde çok yoğun çalıştığı için ailesine vakit ayıramadığını söyledi. Fazla çalışmalarının ücretini aldığını ancak soğuduğu işinden çıkmak istediğini bildirdi. İlk defa böyle dava açacağımız için tereddüt ettik. 270 saati aşan çalışmaların insan sağlığına da zararlı olduğu, kanunda da böyle bir şey bulunduğu için dava açtık.” diye konuştu.
‘Bu karar emsal olacak’
Avukat Önder Özer, şunları kaydetti:
“Yargıtay, ‘Ücret alınmış olsa dahi 270 saati aşan çalışma insan sağlığına zararlı, işçi bundan kaçınabilir, iş sözleşmesini tek taraflı feshedebilir’ dedi. Bu karar emsal olacak. 270 saatin üzerinde fazla çalışmalar, işçi lehine tek taraflı fesih sebebi olacak. Kıdem tazminatı alarak işten çıkmasını sağlayacaktır. Gerçekten 270 saatin üzerinde çalışma ülkemizin gelişmişlik düzeyi de düşünüldüğünde günde 18 saate varan çalışmalar demek. İnsanlar ne kadar parasını almış olsa da bu şekilde çalışmak istemiyor. İş sözleşmesi, kanunda belirtilenden daha fazla çalıştırıldığı gerekçesiyle haklı nedenle feshedilmiştir.
Haber CNN.TURK.COM Sitesinden alınmıştır.