Doğum kontrol hapı ve Ertesi gün hapı arasındaki başlıca farklar;
- Doğum kontrol hapı bir doğum kontrol yöntemi olup, Ertesi gün hapı bir doğum kontrol yöntemi değildir.
- Ertesi gün hapları ile doğum kontrol haplarının karşılaştırılması doğru değildir.
- Doğum kontrol hapı ilişkiden önce ertesi gün hapları ilişkiden sonra alınır.
- Ertesi gün hapı acil durumlarda kullanılmalıdır, yüksek miktarda hormon içerdiği için kullanırken dikkatli olunmalıdır.
- Doğum kontrol hapları adı üzerinde planlı bir doğum kontrol yöntemi olup gebelikten koruma oranı yüksek bir yöntemdir
- Doğum kontrol hapı düzenli alınmalıdır.
- Ertesi gün hapı kullanmak son çareniz olmalı.
- Ertesi gün hapının sadece kullanılan yöntemin aksaması (prezervatif yırtılması gibi) veya planda olmayan sürpriz bir ilişki gibi zorunlu durumlarda kullanılmalı.
- Doğum kontrol hapları, başladığınız ilk günden itibaren 3 hafta süresince her gün aynı saatlerde su ile alınan ve bir hafta ara verilmesi gereken ilaçlardır.
- Ertesi gün hapları ise tek doz halinde ilişkiden sonra en kısa sürede alınması gereken ve en geç 72 saate kadar başvurulacak bir yöntemdir.
Detaylı Açıklamalar;
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Kadın Hastalıkları ve Doğum Ana Bilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sezai Şahmay yaptığı açıklamada, ertesi gün haplarının bir doğum kontrol yöntemi olmadığını ifade etti. İte Şahmay’ın sözleri…
Şahmay; ertesi gün hapının, korunmasız cinsel ilişkiye girildiği ya da kullanılan doğum kontrol yönteminin aksadığının fark edildiği durumlarda zorunlu olarak kullanılan bir yöntem olduğunu ve kesinlikle bir doğum kontrol yöntemi olmadığını söyledi.
Doktor ve Eczacı Danışmanlığı Şart!
Prof.Dr.Sezai Şahmay ertesi gün hapının içerdikleri hormonların zamansız, rastgele zamanda kullanılmasının yan etkilerinin olduğunu ve bu nedenle ayda ancak 1 kez uygulanabileceğine dikkat çekerken, modern ve yeni doğum kontrol haplarının düşük doz hormon içermeleri ve tama yakın koruma sağlamasının yanısıra, pek çok diğer yararlarının da olduğunu ifade etti. Sezai Şahmay; bahsedilen yöntemlerin mutlaka doktor veya eczacı danışmanlığında kullanılması gerektiği konusunda da kullanıcıları uyardı.
Doğum Kontrol Hapları
• Her gün düzenli kullanılması gerekir
• Koruma oranı %99’dır
• Düşük dozda hormon içerir
• Adet düzenleme, sivilce tedavisi, adet öncesi sendromu önleme gibi ek faydaları vardır.
Ertesi Gün Hapları
• Korunmasız bir cinsel ilişki sonrasında son çare olarak kullanılır
• Yüksek dozda hormon içerir
• Koruma oranı ilk saatlerde uygulandığında %90’ın üzerindedir ancak 72 saat içinde oldukça düşer.
Ertesi Gün Hapı Etkileri
Ertesi gün hapı ya da bir diğer adıyla acil kontrasepsiyon hapı, acil doğum kontrol yöntemidir ve plansız gebeliği engellemekte büyük başarıya sahiptir. Ertesi gün hapı, korunmasız bir şekilde cinsel ilişkiye giren veya doğum kontrol yöntemi başarısız olan kadınlarda hamileliği önlemek için acil kontrasepsiyon olarak kullanılır.
Ertesi gün hapı, birincil doğum kontrol yöntemi olarak değil, yalnızca acil doğum kontrolüne yöneliktir. Çünkü içerdiği hormonlar nedeniyle kanamalar ve adet düzensizlikleri meydana getirebilir. Oral yolla alınır ve düzenli kullanım gerekmez. Bir adet döngüsü içinde birden fazla sefer kullanılamaz.
Ertesi Gün Hapı Ne Zaman Kullanılır?
Ertesi gün hapının etkililiği için korunmasız cinsel ilişkinin üzerinden en fazla 72 saat geçmiş olması gerekmektedir. Hapın etki mekanizması alındığı zamana bağlı olarak değişiklik gösterir ve korunmasız cinsel ilişkinin ardından ne kadar kısa sürede alınırsa etkisi daha fazla olur. 72 saat geçtikten ve gebelik oluştuktan sonra etkili değildir. Yani ovulasyonu engelleyebilir fakat oluşan embriyoyu yerinden edemez.
Yalnızca progesteron içeren ertesi gün haplarının yanı sıra progesteron (yumurtlama hormonu) ve östrojen (kadınlık hormonu) hormonlarını bir arada içeren haplar da mevcuttur. Bunlar 21 gün boyunca hapı içen kadında yumurtlamayı durdururlar. İki hormonu içeren haplar rahim ağzı salgısını koyulaştırarak spermin rahim içine girmesini azaltırlar ve aynı zamanda rahim içini gebeliğe uygunsuz hale getirirler. İlaç bırakıldığı ilk ay ise her şey eski haline döner ve hamilelik şansı tekrar başlar. Sadece progesteron içeren ertesi gün hapları ise, yumurtlamayı ve gebelik oluşumunu engeller.
Ertesi Gün Hapı Nasıl Koruma Sağlar?
Ertesi gün hapının 4 çeşidi mevcuttur. Bunların içerikleri ve koruma şekilleri şöyledir:
Sadece Progesteron Hormonu İçerenler: 2 tablet birlikte alınır. Yumurtlamayı durdurarak gebeliği önler.
Östrojen ve Progesteron Hormonu İçerenler: 2 tablet hemen alınır, 2 tablet ise 12 saat sonra alınır. Hem yumurtlamayı durdurur hem de rahim içini ceninin yerleşmesine uygun olmayan bir hale getirerek etki eder.
Progesteron Reseptör Modülatörü Ulipristal Asetat: En etkili olan ilaç, ilişki sonrasında 5 güne kadar alınabilir. Ancak ülkemizde bulunmaz.
Ertesi Gün Hapı Hangi Durumlarda Kullanılır?
Ertesi gün hapı; korunmasız cinsel ilişki, doğum kontrol yöntemlerinin kullanılmaması, rıza dışı cinsel ilişki ya da doğum kontrol yönteminin başarısız olduğu durumlarda kullanılabilir. Ertesi gün hapları, implante edilmiş gebeliği (rahme yerleşmiş embriyoyu) sonlandırmaz.
Ertesi Gün Hapı Nasıl Kullanılır?
Ertesi gün hapı adı nedeniyle yanlış anlaşılmalara sebebiyet verebilir. Oysa ertesi gün hapı ilişkinin ardındaki 12 saat içerisinde alındığında koruyuculuğu yaklaşık yüzde 90 olabilir. İkinci günde alındığında etkisi yaklaşık olarak yüzde 75 seviyelerinde, üçüncü günde alınırsa da yüzde 58 oranına düşebilir.
3 günden sonraki kullanımlarda ise etkili olmayacağı kanısına varılır. Ertesi gün hapının kullanılma mekanizması da, istenmeyen bir ilişki olması ya da bir doğum kontrol yöntemi sırasında oluşan bir aksilik nedeniyle ek yöntem olarak kullanılmasıdır.
Ertesi gün hapının yanlış ya da aşırı kullanımında birtakım sağlık sorunları gündeme gelebilir. O yüzden dikkatli ve kontrollü olarak kullanmakta fayda vardır.
İlaç markasına göre kullanım dozu değişmesinden ötürü ertesi gün hapını kullanmadan evvel prospektüsünün okunması gereklidir. Belirtilen dozlardan fazla almak, çeşitli sağlık sorunlarına yol açabilirken, dozun az olması ile hapın etkisini azaltabilir. Ertesi gün hapını sürekli ve düzenli kullanmak akılcı bir yaklaşım değildir. Ayrıca ertesi günü hapı, cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz.
Ertesi Gün Hapı Riskleri Nelerdir?
Acil kontrasepsiyon, korunmasız cinsel ilişkiden sonra gebeliği önlemek için etkili bir seçenektir fakat diğer kontrasepsiyon yöntemleri kadar etkili değildir ve rutin kullanım için önerilmez. Ertesi gün hapının doğru kullanımda bile başarısız olduğu zamanlar vardır.
Bu durumlarda ertesi gün hapı kullanmayın:
- Ertesi gün hapının herhangi bir bileşenine karşı alerjiniz varsa
- Ertesi gün hapının etkinliğini azaltabilecek bazı ilaçlar alıyorsanız
- Fazla kiloluysanız
Ertesi Gün Hapının Yan Etkileri Nelerdir?
Ertesi gün hapının yüksek dozlarda ve belirtilen durumlar dışında kullanmak bazı sağlık sorunlarının meydana gelmesine ortam hazırlayabilir. Yüksek oranda progesteron hormonu içeren ilacı doz aşımıyla kullananlarda yan etkiler meydana gelebilir.
Ertesi gün haplarının en yaygın olarak görülen yan etkisi adet düzensizliğidir. Ancak adet düzensizliğinin yanında mide bulantısı ve kusma da görülebilir. İlacın alınmasının üzerinden kısa bir süre geçtikten sonra istifra edenlerin, ilaç etkisinin azalması sebebiyle dozu yeniden almaları gereklidir. Ertesi gün hapının yan etkileri şunlar olabilir:
- Mide bulantısı ya da kusma
- Baş dönmesi
- Yorgunluk
- Baş ağrısı
- Göğüslerde hassasiyet
- Dönemler arasında kanama, adet düzensizliği
- Alt karın ağrısı ya da krampları
Ayda 1 olmak üzere dozu aşmamak veya nadiren ertesi gün hapı kullanmak, hapın yan etkilerini azaltır ve hormon dengesinin bozulmasına engel olur.
Ertesi Gün Hapı Kullanımından Sonra Nelere Dikkat Edilmelidir?
Ertesi gün hapını kullanmak için:
- Ertesi gün hapının talimatlarını izleyin.
- Ertesi gün hapı alındıktan sonraki 2 saat içerisinde kusma durumu gerçekleşirse, bir sağlık uzmanına başka bir doz alımının gerekli olup olmadığını danışın.
- Başka bir doğum kontrol yöntemi başlatana kadar cinsel ilişkiden kaçınılmalıdır. Ertesi gün hapı hamileliğe karşı kalıcı bir koruma sağlamaz. Ertesi gün hapının kullanımından sonraki günler ve haftalarda korunmasız cinsel ilişkiye girilmesi durumunda hamile kalma riski her zaman vardır.
- Ertesi gün hapını kullanmak adet dönemini bir hafta kadar geciktirebilir. Ertesi gün hapını aldıktan sonraki 3 ila 4 hafta içerisinde adet dönemi gerçekleşmezse, hamilelik testi yapın.
Normalde ertesi gün hapını kullandıktan sonra bir sağlık uzmanına başvurmak gerekmezken, bir haftadan uzun süren kanama, lekelenme varlığında ya da 3 ila 5 haftalık bir süre zarfının ardından şiddetli alt karın ağrınız mevcutsa, bir doktorla iletişime geçmekte fayda vardır. Çünkü bunlar, bir düşük belirtisi ya da döllenmiş yumurtanın uterus (rahim) dışına, genellikle bir fallop tüpüne (dış gebelik) yerleştiğini gösterebilir.
Ertesi Gün Hapı Hakkında Sık Sorulan Sorular
1. Ertesi Gün Hapı Bir Doğum Kontrol Yöntemi midir?
Ertesi gün hapı acil bir doğum kontrol yöntemidir; rutin olarak kullanılması uygun olmayıp, korunmasız cinsel ilişki sonucu olası gebeliğin engellenmesini sağlar. Ertesi günü hapının mevcut gebeliği sonlandırma açısından bir etkisi bulunmaz. Düşüğe sebep olmaz.
2. Ertesi Günü Hapını Kullandıktan Sonra Tekrar Korunmasız İlişkiye Girilebilir mi?
Ertesi günü hapı kullanımından sonra korunmasız ilişkiye girmek, gebeliğe neden olabilir. Ertesi gün hapı ilişki sonrasında kullanılmalıdır.
3. Ertesi Gün Hapı Ne Kadar Fazla Kullanılırsa O Kadar Etkili Olur mu?
Ertesi günü hapı prospektüsünde yazan kullanıma uygun olarak alınmalıdır. Fazla kullanımı olası gebeliği engelleme açısından etkinliğini arttırmayacağı gibi sağlık açısından da sorunlara neden olabilir.
4. Ertesi Günü Hapı Adet Düzensizliğine Neden Olur mu?
Ertesi günü hapı kullanımından sonra beklenen adet gününde değişiklikler olabilmekle beraber bu ilaçların adet düzenleyici veya adet geciktirici olarak kullanılması uygun değildir.
5. Korunmasız Her İlişki Sonrasında Ertesi Günü Hapı Kullanılır mı?
Ertesi gün haplarının kullanılabileceği sıklık farklı haplara göre değişebilir. Öte yandan, ertesi gün haplarının rutin bir doğum kontrol yöntemi olarak kullanılmaması, sadece acil durumlarda kullanılması tavsiye edilir. Ertesi gün haplarını kullanabileceğiniz sıklık ve size en uygun doğum kontrol yöntemini belirlemek için hekiminize danışabilirsiniz.
6. Doğum Kontrol Yöntemleri Nelerdir?
Günümüzde birbirinden farklı gebelikten korunma yöntemleri bulunur. Korunma yöntemleri sayesinde istenmeyen gebeliklerin oluşması engellenebilir. Spiral, doğum kontrol iğnesi, implantlar, doğum kontrol bandı, diyafram, spermisitler ile en sık kullanılanlar arasında sayılan doğum kontrol hapı ya da prezervatif gibi korunma yöntemlerinden birini seçerek istenmeyen gebeliğe karşı önlem alabilirsiniz.
*Bu içeriğin geliştirilmesinde Tıbbi Direktörlük katkı sağlamıştır.
*Web sitemizdeki bilgiler kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Sağlık Grubu'nun tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer
almamaktadır.